چهره های شاخص قره داغ

قام، باخشی، اوزان، عاشیق (تاریخچه هنر عاشیقی به قدمت عمر ترکان )دکتر توحید ملک زادهصنعت عاشقی یکی از قدیمی ترین هنرهای جهانی بوده که بی تردید عمر آن با عمر عنصر ترک برابری می کند. به عبارت دیگر در طی صفحات تاریخ هر کجا اثری از ترکان دیده می شود ردی از هنر عاشقی نیز دیده می شود.در آثار پروتوتورکها نظیر ایلامی ها و دیگران ( پنج هزار سال قبل) مجسمه هایی از خنیاگران ساز بر سینه بدست آمده که اجداد عاشیق های امروزین بودند. قام¬ها اولین طبقه اجتماعی شناخته شده در میان ترکان بودند که عملکردی همچون عاشیقهای امروزین داشتند وعلاوه بر هدایت مراسمات دینی اموری از قبیل طبابت و ریش سفیدی را نیز انجام می دادند. واژه قام در میان ترکان اویغور بعد از اسلام تنها به معنای جادوگر و سحرباز استفاده می شد و خبری از انجام امور مذهبی وجود ندارد. باخشی ها یا باقسی ها نیز اجداد عاشیقهای امروزین آذبایجان بودند که وظیفه شان همان وظایف قام ها بوده و در میان ترکمنها و ترکان آذربایجان ایفای نقش می کردند. ترکان قدیم از همان اوان زندگی به صورت جامعه متمرکز اسامی خود را به شکل اسامی جغرافیای ( توپونیم)، ائتنونیم ( طایفه و ملت) ، هیدرونیم ( اسامی دریاها و رودها) اورونیم ( اسامی کوهها) به یادگار می گذاشتند که خوشبختانه در جای جای مناطق ترک نشین از جمله آذربایجان در اسامی روستاها متجلی است مانند روستای باخشی کندی در سلماس و یا مسجد حاجی باخشی در باکو. باخشی یا بخشی از اسامی رایج مناطق قره داغ آذربایجان و آذربایجان آنسوی ارس نیز می باشد. امروزه ترکان تورکمن نیز نوازندگان خود را باخشی می نامند که از اعتبار زیادی در میان مردم برخوردارند.به تدریج همزمان با کلمه باخشی، واژه اوزان نیز به این هنرمندان اطلاق شد که از ریشه چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

امروز ۴ ژانویه(۱۴ دی‌ماه)؛جلیل محمدقلی‌زاده نویسنده، روزنامه‌نگار، متفکر و شخصیت بزرگ آزربایجان که در میان مردم به «میرزا جلیل» مشهور بود، ۹۲ سال پیش در چنین روزی دیده از جهان فروبست.جلیل محمدقلی‌زاده در سال ۱۸۶۶ در ولایت نخجوان زاده شد. پدرش محمدقلی نام داشت و خانواده او اصالتاً از آزربایجان جنوبی بودند و جدش حسین‌علی بنا از خوی به نخجوان رفته بود.انتشار ملانصرالدین مهم‌ترین کار فرهنگی او بود و دشمنان زیادی از مستبدین و ملایان برای او ساخت. روزنامهٔ ملانصرالدین نوشتارهایی روشنفکرانه و اصلاح‌طلبانه داشت و این امر باعث شد تا مسلمانان به تکفیر و آزار مدیر، کارکنان و حتی فروشندگان آن دست بزنند.جلیل محمدقلی‌زاده در سال ۱۹۲۱ میلادی به‌قصد اقامت دائم به آزربایجان جنوبی آمد ولی پس از یک سال اقامت در تبریز، با شکل‌گیری حکومت ملی آزربایجان و به دعوت سران حکومت به باکو رفت. در طول اقامت در تبریز و به یاری روشنفکران شهر، انتشار مجلهٔ ملانصرالدین را ادامه داد و نمایشنامهٔ «مرده‌ها» را به روی صحنه ‌آورد.فیلم سینمایی «غم پنجره‌سی» از روی زندگی جلیل محمد قلی‌زاده ساخته شده است.فیلم سینمایی «غم پنجره‌سی» به کارگردانی آنار ریضایئو در سال ۱۹۸۶ با الهام از نمایشنامه «داناباش کندی‌نین احوالاتلاری» اثر محمد جلیل قلیزاده، وقایع دوران کودکی «میرزه جلیل» را به تصویر می‌کشد.جلیل محمدقلی‌زاده نویسنده، روزنامه‌نگار، متفکر و شخصیت بزرگ آزربایجان که در میان مردم به «میرزا جلیل» مشهور است، بنیان‌گذار مجله « ملانصرالدین» اولین مجله مصور آذربایجان می‌باشد که اولین شماره آن در ۷ آوریل ۱۹۰۶ در تفلیس منتشر شد. مجله ملانصرالدین که برای زمانه خود بسیار انقلابی بود نه‌فقط در مورد مسائل ژئوپلیتیک مهم منطقه و زمانه چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

چگونگی رسمی شدن نیم زبان فارسی در ایران از منظر اساتید مصریيكي از اساتيد دانشگاه تعريف ميكرد كه يك روز در محضر استاد مصري " ناصر حامد ابوزيد" بوديم؛ وي به شاگردان خود توصيه ميكرد كه اگر روشنفكران مصري نبودند مصر هم زبان خود را مثل هند و إيران از دست ميداد [اشاره دارد به رسمی شدن زبان انگلیسی در هندوستان و نیمزبان فارسی در ایران]؛ وي به شاگردان خود توصيه ميكرد كه حواستان جمع باشد و وضعيت تورك هاي إيران را ببينيد و درس عبرت بگيريد!تاريخ معاصر ايران با ده ها امپراطور تورك به جايي رسيده كه تازه از راه رسيدگان پارسي مالك مملكت شدند؛ انگلستان كه با سربازان هندي پارس زبان از جنوب حمله كرده بود تا إيران را بگيرد ولي با مقاومت قشقايي ها روبرو شد و تا اينجا نامي از سرزمين و يك نفر پارس نبود ولي انگليس پس از شكست، سربازان پارس هندي را كم كم در ايران مستقر كرد و بعدها با جنگ نرم إيران را گرفت.يكي از دانشجويان سوال از تخت جمشيد كرد ،استاد فرمود كه هيچ تاريخي از پارسيان در ايران نيست و تاريخ و تاريخ سازي بدون دليل و منطق و مدرك قصه اي بيش نيست،در ايران تمام مناطق اسامي توركي دارند،هرچند سعي در عوض كردن نام اماكن توركي حتي در روستاهاي تورك نشين كرده و مي كنند.پارس ها نام اماكن تاريخي ايلامي را به نام خود ضبط كرده و قبر مادر سليمان را قبر داريوش گذاشته اند، تخت جمشيد براي ايلامي هاست و ه‍يچ مدركي از پارس در آن منطقه نيست و استوانه و كتيبه ميخي متعلق به ايلامي ست و هيچ اثر پارسي حتي يك ميخ به نام پارس ها در ايران نيست ولي در عوض تمام اماكن ايران به نام هاي توركي مي باشد از تنگه " گن بورون " و در تمام شهرهاي ايران و حتي مكان هايي كه در حيطه جغرافياي ايران است.آقا محمد خان قاجار كه شاهد نفوذ س چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

نه داشان محبت نه وقتسیز اجلنه ظالم آیریلیق بیزه گلئیدیچیخاندا سئيرينه قارلی داغلاریناونوندا قووتی بیزه گلئیدینه عشق- سئوگیدن دویماق اولایدینه بزه‌ییب گولو سایماق اولایدیهرگونون لذذتی قایماق اولایدیگونوموز همیشه دوزه گلئیدیطعنه اوره‌گیمه اولمایایدی اوخحیات عشقی بیزه گؤرمه‌یئیدی چوخزلیمخان جاوانلیق اییرمی بئشده يوخياشيميز چاتاندا یوزه گلئیدیزلیم‌خان_یعقوببرچسب‌ها: زلیم‌خان_یعقوب نوشته شده توسط خاقان {xaqan} در یکشنبه بیست و هشتم آبان ۱۴۰۲ | چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

▪️باشینا دؤندویوم گول اوزلو سونا!عؤمرومون ایلک چاغی یادیما دوشدوشاعیرلر وطنی، بیزیم طرفلر.طرلانین اویلاغی یادیما دوشدو.اوخویون قلبیمی داستان ایچیندهاورک دؤیونمزمی آستان ایچینده؟!پاییزین فصلینده، بوستان ایچیندهشامامانین تاغی یادیما دوشدو .تؤکولدو کاغیذا سینه‌مین سؤزواو آنا یوردومون اوجاغی، کؤزوجئیرانین دوروشو، دورنانین گؤزوکهلیگین آیاغی یادیما دوشدوهانی آت سوردویوم بوراندا، قاردا؟گزدیم آشیق کیمی مین بیر دیارداگولوب_اوینادیغیم تویدا، ماغارداقیزلارین قولباغی یادیما دوشدو.گؤیلره باش چکیر "گؤی ازَن" داغیآخشام آچیق اولور آیین قاباغیبیزیم گلینلرین بایرام قاباغی"فَسَلی" یایماغی یادیما دوشدو.سن بیزیم ائللرین روحونا بیر باخ!بیزدن اینجیمه‌میش بیر عزیز قوناق.نیشانلی قیزلارین گؤروشدن قاباق،تئلینی سایماغی یادیما دوشدو."وورغون"ون خیالی گَزدی آرانیگؤزومده اوینادی داغین بورانیقیشین بوز قاتیغی، یایین آیرانی،پاییزین قایماغی یادیما دوشدو.صمد_وورغونبرچسب‌ها: صمد وورغون نوشته شده توسط خاقان {xaqan} در یکشنبه بیست و هشتم آبان ۱۴۰۲ | چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

عارفلردن سوردوم دونیا احوالین.آزاد قوشا بیر قفس دیر دئدیلر .عؤمرون اعتبارین سوال ائیله دیم.گئتدی گلمز بیر نفس دیر دئدیلر.دئدیم دونیا مالی دئدیلر عبرت .دئدیم بس جوانلیق دئدیلر فرصت.دئدیم بس قوجالیق دئدیلر حسرت.عؤمرون پاییز یئلی اسدی دئدیلر.دئدیم بیر سرمایه بیرده سعادت .دئدیلر خوش اخلاق بیرده قناعت.دئدیم شهرت اوچون اولسا عبادت.عابد دییل بوالهوس دیر دئدیلر .دده کاتب غم نهالین غم أکه .غم خرمنین غم انباره غم تؤکه.عؤمرون سوفراسیندان بیر نئچه تیکه.یئدیم دؤیمامیشدان بسدی دئدیلر.دده کاتببرچسب‌ها: دده کاتیب نوشته شده توسط خاقان {xaqan} در یکشنبه بیست و هشتم آبان ۱۴۰۲ | چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

قسمت فوقانی پنجره و درهای بناهای تاریخی قوسی شکل و نیمدایره بود و توسط چوبهایی مانند شعاع دایره به چند قسمت تقسیم میشد که به آن چوبها چیلیک میگفتند. این لغت امروزه در بازیهای محلی چیلیک- چوماق و چیلیک- آغاج نیز کاربرد دارد. از همین رهگذر در زبان ترکی به وَتَر دایره، چیلله گفته میشود (فرهنگ کلمات هماهنگ، ص 734) و برای همین به زِه کمان که مانند وتری دو سر قوس را به هم وصل میکند، چیلله یا چلّه‌ی کمان میگویند.در معانی اکثر کلمات هم‌وزن چیلله، حرکت منزل به منزل و رسیدن به نهایت کشیدگی دیده میشود که برای مثال به سیلی یا کشیده در ترکی شیلله و سیلله گفته میشود. در بازیهای اگر قاب را وجب به وجب به دایره نزدیک کنند، به وجب آخر قیلله میگویند. بیلک (مچ پا و دست) و بعدها پیلک در ترکی به معنی محل پیوند خطوط قائمه و افقی است که همریشه آن، یعنی لغت پیلله (پلّه) نیز به مفهوم صعود منزل به منزل و نهایت اوج می‌باشد. به بزرگترین و درازترین دندان حیوانات نیز خیلله میگویند که بیشتر برای دندان گراز و عاج فیل بکار میرود.در گذشته دایره‌ای را که کره زمین به دور خورشید طی میکرد، به 12 بخش مساوی سی درجه‌ای (مانند اعداد روی ساعت) تقسیم کرده و به هر یک از آنها «برج» و به مجموع آنها بروج فلکی میگفتند. این برجها به ترتیب حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جدی، دلو و حوت نام داشتند.چنانکه می‌بینید نام برج نهم یا همین آذرماه، قوس یا همان کمان بوده و آخرین شب آن که بلندترین شب سال و نهایت کشیدگی کمان می‌باشد، در میان ترکها به چیلله، چله‌ی کمان و چلّه برج قوس مشهور شده است و شصت روز بعد از چیلله یا همان برجهای جدی و دلو را به دو منطقه 40 درجه و 20 درجه تقسیم کرده و به آنها بؤیوک چیلله و چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

MƏNƏMÇox da öz elimdə, vətənimdəyəm,Yadlar əlində əzilən mənəm.Öz doğma dilimdə danışsam da mən,Dili xəncər ilə kəsilən mənəm.Süleyman Rüstəmə dərd olub vətən,Göz yaşı ələnib şeirlərindən.Rüstəm olmasaydı deyərdim ki, mən,Əli hər tərəfdən üzülən mənəm.Bilirəm, bilirsən nədir kəfənim,Qaranlıq gecədir aydın səhərim.Çap üzü görməyən söz incilərim,Taxçada yan - yana düzülən mənəm.Qan qardaşım deyir keçdin varından,Ah çəkdi baxdıqca öz diyarından.Zamanın eybəcər barmaqlarından,Babəkin al qanı süzülən mənəm. HAŞIM TƏRLAN + نوشته شده در شنبه دهم دی ۱۴۰۱ ساعت 18:38 توسط خاقان {xaqan}  |  چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب

در تقویم سنتی و طبیعی ترکمنها که به تقویم قره‌بَی موسوم است، بیستم اسفند توغسان دولان نام دارد و روز اول بهار و آغاز سال جدید است. ما این روز را به همه ترکمنهای جهان تبریک میگوییم. همچنانکه تقویم رسمی ایران با نام سلطان جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی گره خورده و تقویم جلالی نامیده شده، تقویم ترکمنی نیز با نام تدوین کننده آن که دانشمندی از اوزین آق یموت به نام قره‌بَی بوده، تقویم قره‌بَی نامیده شده است. در تقویم ترکمنی فصول سال 10 روز زودتر از تقویم جلالی آغاز می‌شود که در آن 21 خرداد روز ظهور اولکر و آغاز تابستان، 21 شهریور روز چیگرک و آغاز پاییز، 20 آذر روز قاراهازان و آغاز زمستان و 20 اسفند روز توغسان دولان و آغاز بهار و سال جدید است. ترکمنها به پانزده روز اول زمستان قاراهازان، به شصت روز میانی زمستان چیلله، به پنج روز آخر چیلله بزرگ و پنج روز اول چیلله کوچک دوولن و به پانزده روز آخر زمستان قاراقیش میگویند که با پایان قاراقیش، صحرا قیزیل گونش و آغ ایشیق را در آغوش گرفته، ظهور توغسان دولان و آغاز بهار را جشن میگیرد.قایناق(منبع) : از نوشته‌های ابراهیم ساولان + نوشته شده در یکشنبه بیست و نهم اسفند ۱۴۰۰ ساعت 11:8 توسط خاقان {xaqan}  |  چهره های شاخص قره داغ...ادامه مطلب